Veelgestelde vragen

In de kern gaat deze rechtszaak over privacyschendingen. Het Amerikaanse online warenhuis Amazon verzamelt grote hoeveelheden gegevens van klanten die een account aanmaken op hun platform. Daarbij gaat het om detailgegevens van klantgedrag op het platform, maar ook om het surfgedrag van klanten buiten het Amazon-platform om.

Al deze data gebruikt Amazon om een gedetailleerd persoonlijk profiel van jou als gebruiker op te bouwen, om zo gepersonaliseerde advertenties te kunnen tonen. Maar het bedrijf wisselt deze persoonlijke gegevens ook uit met derde partijen die via het Amazon-platform producten verkopen én met andere derde partijen. Daar verdient Amazon veel geld mee.

Voor deze omvangrijke en gedetailleerde verzameling van privé-gegevens is toestemming nodig. Amazon beschikt echter niet over geldige toestemming. Allereerst omdat je niet goed wordt geïnformeerd over de omvang van de gegevensverwerking. En zonder juiste informatie kun je natuurlijk geen geldige toestemming geven.

We hebben daarnaast ook vastgesteld dat Amazon in veel gevallen je internetgedrag volgt, zelfs als je toestemming expliciet hebt geweigerd! Je kent ongetwijfeld de pop-ups waarin je wordt gevraagd om toestemming voor het plaatsen van zogenoemde ‘cookies’, waarmee jouw surfgedrag kan worden gevolgd. Veel websites plaatsen echter al Amazon-cookies vóórdat je een keuze hebt gemaakt of je dat überhaupt wel wil.

Al met al gaat de gegevensverzameling een stuk verder dan de meeste Amazon-klanten zich zullen realiseren. Deze praktijken druisen – zo vinden wij – in tegen de wet. Daar komt nog bij, dat Amazon zijn databeveiliging niet op orde heeft. Al meerdere keren is het bedrijf negatief in het nieuws gekomen omdat persoonlijke gegevens van accounthouders werden gelekt door medewerkers of buitgemaakt door cybercriminelen. Het is volstrekt onduidelijk wat die allemaal met jouw gegevens doen.

Er zijn veel bedrijven die het gedrag van internetgebruikers illegaal volgen. Amazon is echter één van de grootste bedrijven. Amazon beschikt daarnaast bovendien over grote hoeveelheden gegevens die Amazon binnen haar eigen platform over haar accounthouders verzamelt. Die combinatie maakt de impact extra groot.

Momenteel loopt al wel een andere massaclaim van SDBN in voorbereiding: tegen Twitter en het advertentieplatform MoPub. In dat geval werden gegevens van gebruikers van 30.000 gratis apps op illegale wijze verzameld en tussen bedrijven uitgewisseld. Die rechtszaak kun je steunen via jestaattekoop.nl.

Amazon verzamelt persoonsgegevens van iedere internetbezoeker. De rechtszaak is echter specifiek gericht op Amazon-accounthouders. Heb je wel eens een aankoop gedaan via Amazon? En heb je toen een Amazon-account aangemaakt? Dan heeft Amazon in strijd met de wet gehandeld en veel meer gegevens van je verzameld dan nodig is voor een aankoop van een product. Amazon volgde je bovendien ook zonder geldige grondslag buiten hun eigen website om. Dus ja, ook jij bent slachtoffer.

Amazon verzamelt onder meer gegevens over door jou bezochte websites, je surfgedrag binnen én buiten het Amazon-platform, zoekopdrachten, je IP-adres, je locatie en vele andere parameters. Gebruik je Alexa? Dan neemt Amazon de gesprekken op en gebruikt ook die in jouw persoonlijke profiel.

Het bedrijf gebruikt deze illegaal verzamelde gegevens om een persoonlijk profiel op te bouwen van jou als consument en individu. Aan de hand van dat profiel is Amazon in staat om gepersonaliseerde advertenties te tonen (binnen het Amazon-platform zelf en op websites van derden) en om de aankopen die jij via Amazon doet te maximaliseren. Je gegevens worden ook uitgewisseld met derden die jouw gegevens weer voor vergelijkbare doelen kunnen inzetten.

Amazon verzamelt en commercialiseert ongebreideld persoonlijke gegevens van jou zonder jou deugdelijk te informeren, zonder daar toestemming voor te vragen, en zonder daar zorgvuldig mee om te gaan. Terwijl jij denkt dat je alleen een product koopt, maakt Amazon van iedere gebruiker – en dus ook van jou – een uitgebreid profiel. Door uitwisseling komen jouw persoonsgegevens, ook op allerlei plekken terecht waar jij geen controle over hebt. Dat is in strijd met de wet.

Bovendien heeft het bedrijf veel geld verdiend met jouw (privacygevoelige) gegevens. Dat vinden we oneerlijk.

Amazon is de afgelopen tien jaar heel snel gegroeid. Uit verschillende berichten blijkt dat de interne organisatie van het bedrijf de ongebreidelde groei niet goed heeft kunnen bijbenen.

De AVG kent niet voor niets het beginsel van dataminimalisatie, hoe meer data worden verzameld, hoe groter immers de risico’s. Amazon zet juist in op datamaximalisatie met onvoldoende interne checks and balances. De data worden bovendien doorgegeven buiten Europa zonder passende waarborgen, zoals de AVG vereist.

De risico’s die hierdoor ontstaan hebben zich de afgelopen jaren verschillende keren verwezenlijkt.

De gevolgen van de illegale gegevensverzameling voor jou als consument kunnen zijn:

• je wordt mogelijk beïnvloed, niet alleen op de Amazon-website maar ook daarbuiten, zonder dat je weet op basis waarvan je beïnvloed wordt;
• je krijgt niet de beste deal of de laagste prijs. Amazon suggereert dat ze jou als klant vooropstellen, maar alles wijst erop dat de profielen worden ingezet om verkopen en marges te maximaliseren;
• op basis van je profiel worden, ook buiten het Amazon-platform advertenties op jou afgestemd;
• de grootschalige gegevensverzameling vergroot het risico op uitwassen als phishing en identiteitsfraude.

Nee. Op het moment dat je Amazon vraagt welke data ze van je hebben, krijg je in de meeste gevallen alleen je accountdetails en je aankoopgeschiedenis te zien waarbij de suggestie wordt gewekt dat dit alle gegevens zijn die Amazon van je heeft. Ze verzamelen je persoonsgegevens dus ook nog eens stiekem.

Dit speelt nog steeds. Het illegaal verzamelen van gegevens is ongoing business bij Amazon.

Voor niets gaat de zon op. Het is voor veel mensen daarom acceptabel dat op gratis websites en in gratis apps advertenties worden getoond. Ook kan het zijn voordeel hebben dat de getoonde advertenties in enige mate relevant zijn.

SDBN vindt echter dat het in de meeste gevallen, en zeker in deze zaak met Amazon, niet gerechtvaardigd is dat advertenties zijn afgestemd op een gedetailleerd persoonlijk gedragsprofiel. ‘Behavorial advertising’ wordt dat genoemd. De massale inzet van behavioral advertising heeft ervoor gezorgd dat bedrijven als Amazon (en aangesloten derde partijen) veel meer data over jou verzamelen dan jij waarschijnlijk denkt. Daarbij vragen bedrijven, en zeker Amazon, je niet op correcte wijze om toestemming voor het verzamelen van jouw gegevens. En dat is in strijd met de privacywet (de AVG).

Bovendien bestaat er een prima alternatief voor behavioral advertising, namelijk contextual avdertising. Bij deze vorm van online adverteren worden de getoonde advertenties niet afgestemd op jou als individu, maar op objectieve aspecten; zoals het onderwerp van de website die je bezoekt, het artikel dat je op die site leest, en het tijdstip waarop je dat doet. Vergelijk het met een tijdschrift: in een magazine voor tieners zullen doorgaans andere advertenties staan dan in een blad voor senioren. En een tijdschrift over paarden zal andere advertenties bevatten dan een tijdschrift over auto’s.

Groot voordeel van contextual advertising is dat er geen gegevens van individuele gebruikers hoeven te worden verzameld. Bovendien blijkt uit onderzoek dat moderne vormen van contextual advertising voor de adverteerder vrijwel even goed werken als behavorial advertising, in termen van het aantal clicks en de omzet die daaruit voortvloeit. Ook zonder het opstellen van gedetailleerde gedragsprofielen kunnen internetdiensten dus nog steeds gratis beschikbaar worden gesteld.

Met deze rechtszaak willen we grote bedrijven als Amazon dwingen om werk te maken van contextual advertising. Ook willen we hen (en het grote publiek) bewust maken van het feit dat behavorial advertising (waarvoor het online tracken van mensen onvermijdelijk is) als systeem niet is vol te houden – zeker nu het privacyvriendelijkere contextual advertising een prima alternatief is.

Zeker! Weinig mensen zijn zich van deze massale privacyschending bewust. Door met deze zaak naar buiten te treden, wil SDBN het bewustzijn bij Nederlanders over het illegale gedrag van Amazon vergroten.

Bewustzijn creëren over deze praktijken is ook een doel in de huidige en toekomstige zaken waar SDBN aan werkt. Ook bij de Twitter-zaak realiseerde zich eigenlijk niemand in Nederland dat het bedrijf via 30.000 gratis apps de gegevens van gebruikers verzamelde en verhandelde.

Via een rechtszaak willen we afdwingen dat Amazon eerlijk en transparant omgaat met jouw persoonlijke gegevens. Ook willen we dat het bedrijf en alle aangesloten derde partijen stoppen met verzamelen van persoonlijke data van Amazon-accounthouders zonder een geldige grondslag. Verder eisen we dat Amazon een passende vergoeding betaalt aan gedupeerde accounthouders.

De naam van onze stichting zegt het al: we zetten ons in voor de bescherming van data. Via de rechtszaak willen we afdwingen dat Amazon en andere bedrijven eerlijk en transparant omgaan met de persoonlijke gegevens van mensen zoals jij. We willen dat Amazon stopt met het illegaal verzamelen van persoonlijke gegevens en dat de rechter het bedrijf verbiedt met deze praktijken door te gaan.

Daarnaast heeft Amazon jarenlang grof geld verdiend met de illegaal vezamelde persoonlijke gegevens. We willen daarom afdwingen dat het bedrijf een passende vergoeding betaalt aan alle gedupeerde accounthouders.

Ten slotte willen we afdwingen dat de risico’s waar jouw data door de dataverzameling door Amazon aan bloot staan, worden beperkt. Want als jouw gegevens in handen vallen van cybercriminelen, kan dat vervelende gevolgen hebben.

Wij hebben Amazon uitgenodigd om met ons in overleg te treden over een zogenoemde ‘minnelijke oplossing’. Daarbij proberen we er eerst samen uit te komen zonder juridisch traject. Leidt dit overleg tot niets? Dan beginnen we een rechtszaak tegen Amazon. In dat geval willen we op korte termijn – liefst dit jaar nog – een dagvaarding uitbrengen.

Rechtszaken als deze zijn vaak een zaak van lange adem en vergen een zorgvuldige voorbereiding. Wij streven ernaar om nog dit jaar de dagvaarding uit te brengen voor de rechtbank. Een uitspraak verwachten we op zijn vroegst in 2026.

De  Luxemburgse gegevensbeschermingsautoriteit Commission Nationale de la Protection des Donnees (CNPD) heeft aan Amazon een boete van 746 miljoen euro opgelegd omdat de verwerking van persoonsgegevens door Amazon niet in overeenstemming met de AVG was.

Verder bepaalde de Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) begin 2022 dat het systeem waarmee veel sites (waaronder Amazon en derde partijen) via pop-ups om toestemming vragen voor het plaatsen van cookies, in strijd is met de Europese privacywet AVG. Zo kunnen gebruikers niet of nauwelijks overzien waarvoor ze toestemming geven.

Verder is SDBN zelf onderzoek gaan doen. Samen met advocaten en experts hebben we de schokkende ontdekking gedaan dat Amazon cookies plaatst ongeacht de vraag of de website-bezoeker heeft aangegeven akkoord te gaan. Het gaat om meer dan 500 van de 10.000 meest bezochte Nederlandse websites waaronder Amazon.nl!

De Nederlandse rechtspraak beschikt internationaal gezien over een goede reputatie. Ook staat Nederland sinds januari 2020 een procedure op basis van ‘opt out’ toe, en dat is essentieel voor dit soort ‘negative value’ schadeclaims. ‘Negative value’ wil zeggen dat de individuele baten niet opwegen tegen de kosten van een individuele procedure. Daarom loont in zulke gevallen alleen een collectieve aanpak op basis van opt out. Nederland lijkt dus een goed begin.

Tegelijkertijd sluiten we niet uit dat we in een later stadium samenwerken met buitenlandse zusterorganisaties om soortgelijke zaken ook in andere landen aan te spannen.

SBDN vertrouwt in deze rechtszaak op de expertise van AKD, een full-service advocatenkantoor met ruim vijfhonderd medewerkers, advocaten, fiscalisten, notarissen en staf in Nederland, België en Luxemburg.

Met het zonder toestemming verzamelen en vercommercialiseren van persoonlijke gegevens heeft Amazon de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) geschonden. Deze schending vormt de belangrijkste grondslag voor de rechtszaak die we aanspannen tegen Amazon. Daarnaast overtrad Amazon ook de Telecommunicatiewet en de Wet oneerlijke handelspraktijken.

Ja, dit is in Europa de eerste collectieve claim tegen Amazon vanwege privacyschendingen. SDBN gaat namens alle Nederlandse slachtoffers deze inbreuk op de AVG aan de rechter voorleggen, om zo onder andere een schadevergoeding voor alle Nederlandse slachtoffers te krijgen. We verwachten dat de zaak wereldwijd met belangstelling wordt gevolgd.

In Luxemburg is al wel een publiekrechtelijke zaak van de nationale toezichthouder persoonsgegevens gevoerd, waarbij een recordboete is opgelegd aan Amazon. In zo’n publiekrechtelijke zaak wordt alleen een overtreding vastgesteld en een boete bepaald. Die boete vloeit naar de staat; in een publiekrechtelijke zaak kan geen schadevergoeding voor gebruikers worden geëist. Dat gaat SDBN in Nederland namens alle Nederlandse gedupeerden wél doen.

Behalve dat de AP hier geen tijd voor heeft, geldt binnen Europa de afspraak dat de toezichthouder in het land waar het bedrijf gevestigd is het voortouw neemt. In dit geval is dat de Luxemburgse toezichthouder, omdat het Europese hoofdkantoor van Amazon daar gevestigd is.

Ongetwijfeld zijn er ook andere partijen die de privacy van gebruikers schenden en daar geld aan verdienen. Maar van Amazon is bekend dat ze dit op grootschalige wijze doen. Bovendien is Amazon regelmatig negatief in het nieuws gekomen vanwege datalekken.

Amazon verwerkt persoonsgegevens van iedere internetbezoeker. Het ligt echter voor de hand dat Amazon vooral van zijn accounthouders de meest gedetailleerde gegevens heeft. Daarnaast zet Amazon de verzamelde gegevens ook binnen het Amazon-platform in voor zijn eigen voordeel.

Ten slotte mag van Amazon worden verwacht dat het bedrijf zijn eigen accounthouders beter informeert en expliciet toestemming vraagt voor gegevensverzameling buiten het platform. Dat doet Amazon echter niet, waarmee het bedrijf zijn accounthouders misleidt.

Rechtszaken als deze zijn vaak een zaak van lange adem. Een uitspraak verwachten we op zijn vroegst in 2026.

Of gedupeerde gebruikers kunnen rekenen op financiële compensatie en hoe hoog die is? Dat hangt uiteraard helemaal af van de uitkomst van de rechtszaak die we aanspannen tegen Amazon. Op dit moment kunnen we daar dus nog niets concreets over zeggen. Maar een financiële vergoeding voor het gebruik van je persoonlijke data behoort zeker tot de mogelijkheden.

Aanmelden kost je helemaal niets. Je loopt dus geen enkel financieel risico. Alleen in het geval dat de rechter jou en andere gebruikers een schadevergoeding toekent, gaat daar volgens de deelnamevoorwaarden een deel vanaf. Dat bedrag is voor de procesfinancier en de onkosten die zijn gemaakt.

Aanmelden is kosteloos. We spannen de rechtszaak aan tegen Amazon. Een professionele procesfinancier schiet de kosten voor, in ruil voor een vergoeding in geval van succes (de “Succes-fee”). We hopen (en verwachten) dat onze claim gegrond wordt verklaard. In dat geval dient Amazon veroordeeld te worden om alle redelijke kosten van de rechtszaak te betalen.

Het bedrag van de Succes-fee is afhankelijk van het bedrag dat Amazon aan compensatie dient te betalen. Als het totale bedrag lager zal zijn dan 50 miljoen Euro, dan is de Succes-fee gelijk aan het bedrag dat de procesfinancier heeft geïnvesteerd plus 15% van het compensatiebedrag. In alle andere gevallen zal de Succes-fee het hogere bedrag zijn van (i) niet meer dan 20% van het totale compensatiebedrag dat in totaal wordt toegekend aan de groep benadeelden of (ii) 2x-5x het bedrag dat de procesfinancier heeft geïnvesteerd waarbij het getal waarmee verveelvoudigd wordt afhangt van het moment dat de compensatie wordt toegekend aan de benadeelden.

SDBN zal zijn uiterste best doen om compensatie voor de benadeelden te realiseren, maar kan dit niet garanderen.

Verliezen we de rechtszaak onverhoopt? Dan komt dat voor risico van de procesfinancier. .

Deze zaak wordt volledig gefinancierd door een professionele procesfinancier, Marsh Funding, LLC, established in Delaware (US), een groepsmaatschappij van Longford Capital. Longford Capital is eem financieringsmaatschappij voor juridische geschillen uit de VS die werd opgericht in 2013 en die financiële middelen biedt aan eisers en advocaten die betrokken zijn bij complexe commerciële geschillen, intellectuele-eigendomsgeschillen en internationale arbitrage.

SDBN zal aan de rechter vragen om te bepalen dat Amazon alle kosten betaalt, waaronder de success fee van de procesfinancier. Alleen als de rechter dat niet redelijk acht, zal SDBN vragen dat de kosten die niet door Amazon worden voldaan, afgetrokken worden van de eventuele schadevergoeding (zie de deelnamevoorwaarden).

Een van de redenen dat SDBN start met deze zaak, is om de inbreuk van Amazon aan de rechter voor te leggen om zo schadevergoeding te krijgen voor individuele slachtoffers. Doel van de AVG is namelijk dat mensen die het slachtoffer zijn van inbreuken op de privacy, compensatie kunnen krijgen.

Voor een individuele consument is dat bijna ondoenlijk om te regelen. Vandaar dat SDBN namens alle gedupeerden deze rechtszaak begint. Want als je klant bent bij Amazon ben je ook slachtoffer. Ook als je je daar niet van bewust was.

Aanmelden voor onze collectieve claim tegen Amazon kun je doen op onze aanmeldpagina.

Iedereen met een account van Amazon kan meedoen aan deze collectieve actie. Hoe meer Amazon-accounthouders zich bij ons aanmelden, hoe sterker we staan. Als je nog minderjarig bent, heb je wel toestemming van je ouders nodig om je te registreren.

We spannen deze rechtszaak aan namens álle Nederlandse consumenten met een account van Amazon. In die zin is het niet noodzakelijk om je bij ons aan te melden. Maar: de rechter kijkt wel degelijk naar het aantal mensen dat de zaak steunt. Hoe meer aanmeldingen, hoe groter de kans op een positieve uitkomst. En, niet onbelangrijk: als we resultaat boeken dan hebben we alsnog gegevens nodig van gebruikers om de vergoeding te verdelen. Genoeg reden dus om je toch aan te melden!

Je kunt je op elk moment afmelden. Dat doe je door een mail te sturen naar [email protected].

Zeker! Op de website van onze stichting  kun je precies lezen hoe we zélf omgaan met persoonlijke gegevens en met de privacy van iedereen die zich bij ons aanmeldt. 

In het kort: als je je bij ons aanmeldt, gebruiken we je persoonsgegevens alléén voor deze rechtszaak. We zullen je gegevens dus nooit, maar dan ook echt nooit, doorverkopen aan andere partijen. En zodra de rechtszaak voorbij is, verwijderen we alle persoonsgegevens.

Voorzitter van de Stichting Data Bescherming Nederland (SDBN) is Anouk Ruhaak. In haar werk houdt Anouk zich bezig met de implementatie van alternatieve modellen voor data governance (databeheer) die gebruikers in staat stellen om collectief over hun data te kunnen beslissen en de voordelen uit die data breder te delen. Eerder heeft Anouk uitgebreide ervaring opgedaan als data governance-consultant bij denktanks als het Open Data Institute en als datajournalist bij Platform Investico. Ook heeft zij als softwareontwikkelaar gewerkt voor verschillende opdrachtgevers in de VS en Europa.

SDBN is in 2021 opgericht door accountant Arie van der Steen. Arie heeft ruime ervaring als bestuurder en toezichthouder van verschillende Nederlandse non-profit stichtingen die zich bezighouden met collectieve belangenbehartiging op verschillende gebieden. Daarnaast is hij de afgelopen vijftien jaar als commissaris actief geweest in de zorg, het onderwijs en de financiële sector. Arie is per 15 oktober 2023 als penningmeester van SDBN opgevolgd door Xander van Dinten.

Meer informatie over SDBN en onze bestuursleden en toezichthouders kun je vinden op de Over ons-pagina.

Je kunt ons bereiken via [email protected]. Wij reageren zo snel we kunnen.

Het is niet noodzakelijk dat u de gehele periode vanaf 25 mei 2018 tot heden in Nederland heeft gewoond. Vereist is dat u op enig moment in deze periode in Nederland woonde, en op datzelfde moment een account had bij Amazon.

Dat kan inderdaad. U kunt zich aanmelden als u tussen 25 mei 2018 en heden een account – of meerdere accounts – heeft (gehad) bij de online marktplaats van Amazon (zoals <Amazon.nl>, <Amazon.de>, <Amazon.co.uk>, <Amazon.fr>, <Amazon.com> etc.), en/of Amazon Prime Video. Het is verder van belang dat u op enig moment gedurende deze periode in Nederland woonachtig was en u op datzelfde moment account(s) hield.

Dit is niet vereist. Het is wel vereist dat het account van u is.